Η σμηνουργία ως φαινόμενο και χειρισμοί για τον περιορισμό της

Το άρθρο που ακολουθεί περιλαμβάνει στοιχεία η πηγή των οποίων είναι σημειώσεις και άρθρα από 3 Αμερικανικά πανεπιστήμια και έναν μελισσοκόμο επίσης από την Αμερική του οποίου ο τρόπος σκέψης μου αρέσει ( University of Delaware , University of Florida , Michael Bush , το φωτογραφικό υλικό είναι από το North Carolina State University )

Το σμήνος που έχει καθίσει στην προσωρινή του θέση είναι σχεδόν... άκακο! Δεν μπορεί να αμυνθεί διότι οι γεμάτες με μέλι μελισσες δεν μπορούν να κεντρίσουν. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν πρέπει να έχει την κατάλληλη ενδυμασία ο μελισσκόμος.
Το σμήνος που έχει καθίσει στην προσωρινή του θέση είναι σχεδόν… άκακο! Δεν μπορεί να αμυνθεί διότι οι γεμάτες με μέλι μελισσες δεν μπορούν να κεντρίσουν. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν πρέπει να έχει την κατάλληλη ενδυμασία ο μελισσκόμος.

Η σμηνουργία την άνοιξη και λίγο πριν την μεγάλη μελιτοφορία ( γιατί υπάρχει περίπτωση να το κάνει και σε άλλη περίοδο αν υπάρξει λόγος ) είναι μια χαρακτηριστική συμπεριφορά ενός παραγωγικού και δυνατού μελισσιού. Η σμηνουργία είναι η διαδικασία αναπαραγωγής του μελισσιού, σε επίπεδο αποικίας και όχι σε επίπεδο μέλισσας. Όταν μια αποικία σμηνουργεί χωρίζεται στην ουσία σε δύο αποικίες.  Ως αποτέλεσμα ο συνολικός πληθυσμός μελισσών στην φύση αυξάνεται ενώ και το γενετικό υλικό εμπλουτίζεται και αλλάζει καθώς η νέα βασίλισσα που θα εκκολαφθεί θα ζευγαρώσει με κηφήνες από άλλες αποικίες της περιοχής. Για αυτό το σκοπό η βασίλισσα ζευγαρώνει με έναν αριθμό κηφήνων και όχι μόνο με έναν, ελαχιστοποιούνται η πιθανότητες τόσο η βασίλισσα όσο και ο κηφήνας που θα την γονιμοποιήσει να προέρχονται από αυγά που γέννησε η ίδια μάνα βασίλισσα.

{adinserter Meli_post}

Ο υπερπληθυσμός της κυψέλης είναι ένας παράγοντας που ευνοεί την τάση για σμηνουργία
Ο υπερπληθυσμός της κυψέλης είναι ένας παράγοντας που ευνοεί την τάση για σμηνουργία

Δυστυχώς παρόλο που είναι μια απολύτως φυσιολογική διαδικασία, η σμηνουργία τις πιο πολλές φορές συγκρούεται με τα συμφέροντα του μελισσοκόμου. Ο πληθυσμός της μητρικής κυψέλης, έστω και προσωρινά μειώνεται. Παρόλο που μια νέα βασίλισσα θα εκκολαφθεί, θα γονιμοποιηθεί και θα γεννήσει και πάλι σύντομα, η διακοπή αυτή συμβαίνει ακριβώς την στιγμή που ο μελισσοκόμος δεν θέλει, δηλαδή στην αρχή της μεγάλης μελιτοφορίας. Συνήθως αυτές οι αποικίες δεν μπορούν να συλλέξουν μέλι για τρύγο ή συλλέγουν πολύ λιγότερο από αυτό που θα μπορούσαν. Από την άλλη πλευρά η αποικία που φεύγει ( αφεσμός ) , οδεύει προς ένα αβέβαιο μέλλον. Είναι το ρίσκο που κάθε μελίσσι παίρνει, με αντάλλαγμα την ευκαιρία για την διαιώνιση του είδους τους, για εκατομμύρια χρόνια τα έχουν καταφέρει καλά. Επίσης όταν η νέα αποικία βρίσκει καταφύγιο σε γειτονικά σπίτια και αποθήκες αποτελεί έναν πονοκέφαλο για τους γείτονες, οι οποίοι δεν είναι συνηθισμένοι να βλέπουν ξαφνικά χιλιάδες έντομα στο χώρο τους.

swarming_14
Το σμήνος αφού φύγει από την κυψέλη μπορεί να καθίσει… στα πιο απροσδόκητα σημεία

Η καλή διαχείριση των σμηνών σίγουρα περιλαμβάνει ενέργειες για την αποτροπή της σμηνουργίας. Προληπτικές ενέργειες μπορούν να εφαρμοστούν στην κυψέλη με σκοπό την αλλαγή της τάσης και αυτό πρέπει να γίνει πριν εκδηλωθεί η επιθυμία. Οι ενέργειες έχουν σκοπό την διατήρηση δύναμης του μελισσιού που είναι απαραίτητη για να συλλέξει πλεόνασμα νέκταρος. Αν κάποιος στη συνέχεια θέλει να χωρίσει το μελίσσι μετά τον κύριο τρύγο τότε αυξάνει ακόμη πιο πολύ την διαφορά απόδοσης ( κέρδος ) ανάμεσα σε ένα μελίσσι που σμηνούργησε και σε ένα που δεν το έκανε. Στο τέλος θα έχει και μέλι και επιπλέον σμήνη.

swarming_13
Όταν το σημείο είναι εύκολα προσβάσιμο και χαμηλά η συλλογή του αφεσμού είναι εύκολη

Οι Ευρωπαϊκές φυλές μελισσών τείνουν να σμηνουργούν την άνοιξη ( ανάλογα με την περιοχή ) , λίγο πριν ή κατά την διάρκεια της μεγάλης ανθοφορίας.  Αυτό είναι λογικό καθώς ο αφεσμός που αναχωρεί θα χρειαστεί τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών ( νέκταρ , γύρη , νερό , πρόπολη ) για να εγκατασταθεί επιτυχημένα σε μια νέα κατοικία, να χτίσει τις κηρήθρες και να εκθρέψει τον νέο γόνο, αυτό την άνοιξη μπορεί να συμβεί. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι μελισσοκόμοι πρέπει να ελέγχουν για σημάδια σμηνουργίας πιο νωρίς από αυτή την περίοδο καθώς τα μελίσσια το γνωρίζουν αρκετό καιρό πριν. Οι υπόλοιποι παράγοντες απλά επιταχύνουν η επιβραδύνουν την διαδικασία, μερικές φορές τόσο ώστε αυτή τελικά να ακυρωθεί.

Οι μελισσοκόμοι τοποθετούν τις λεγόμενες παγίδες αφεσμών για να αυξήσουν τις πιθανότητες να συλλέξουν τα σμήνη που φεύγουν
Οι μελισσοκόμοι τοποθετούν τις λεγόμενες παγίδες αφεσμών για να αυξήσουν τις πιθανότητες να συλλέξουν τα σμήνη που φεύγουν

Επειδή η έννοια κύρια μελιτοφορία μπορεί να είναι ερμηνευτεί από τον καθέναν ως διαφορετική, ειδικά σε περιοχές όπως η δική μας που στην πραγματικότητα υπάρχει μεγάλη επικάλυψη ανθοφοριών και δεν υπάρχει μια σαφώς ορισμένη, αναφέρω ότι από συζητήσεις με παλιούς μελισσοκόμους ότι έχουν δει αφεσμό να φεύγει στις 6 Απριλίου μέχρι και αρχές Ιουνίου. Όπως προκύπτει από την παρατήρησή τους  στην περιοχή της Κόνιτσας μπορεί ( ανάλογα με τον καιρό ) να περιμένει τον κύριο όγκο αφεσμών από τα μέσα Απριλίου μέχρι τέλη Μαΐου. Νομίζω πως πάνω κάτω αυτή είναι η περίοδος για πολλές άλλες περιοχές της χώρας.

{adinserter Meli_post}

Στην φωτογραφία διακρίνονται τόσο τα βασιλικά κελιά όσο και άλλες δομές που φτιάχνουν οι μέλισσες, τα κυπελίδια
Στην φωτογραφία διακρίνονται τόσο τα βασιλικά κελιά όσο και άλλες δομές που φτιάχνουν οι μέλισσες, τα κυπελίδια

Πολλά ερεθίσματα μπορεί να υποκινήσουν τις μέλισσες για να ξεκινήσουν βασιλικά κελιά σμηνουργίας. Κάποια από αυτά μπορεί να είναι η συμφόρηση μέσα στην κυψέλη ( υπερπληθυσμός ) , η εξασθένιση της έντασης της φερομόνης της βασίλισσας , η αυξημένη παροχή νέκταρος και γύρης από την φύση, οι ώρες της ημέρας που μεγαλώνουν και η ηλικία της βασίλισσας. Παρόλο που οι αποικίες τείνουν να σμηνουργήσουν όταν μεγαλώνουν πολύ η σχέση του μεγέθους με τον διαθέσιμο χώρο είναι πιο αποφασιστικής σημασίας. Δηλαδή μπορούμε να πούμε ότι σμηνουργούν όχι οι μεγάλες αποικίες αλλά αυτές που έχουν πολύ πληθυσμό σε σχέση με το χώρο που ζούνε, εφόσον αυτός δεν μπορεί να επεκταθεί. Άρα ένα πολύ μικρό μελίσσι αν ζει σε μια πολύ μικρή κυψέλη θα σμηνουργήσει και αυτό όταν δεν θα έχει άλλο χώρο.

Πρέπει οπωςδήποτε ο μελισσοκόμος πριν χαλάσει βασιλικά κελιά να ελέγξει την κατάσταση του σμήνους. Πολλές φορές χαλάμε τα βασιλικά κελιά την άνοιξη για πρόληψη της σμηνουργίας... αλλά αυτά είναι αντικατάστασης και στην ουσία ορφανεύουμε εμείς οι ίδιοι το μελίσσι μας
Πρέπει οπωςδήποτε ο μελισσοκόμος πριν χαλάσει βασιλικά κελιά να ελέγξει την κατάσταση του σμήνους. Πολλές φορές χαλάμε τα βασιλικά κελιά την άνοιξη για πρόληψη της σμηνουργίας… αλλά αυτά είναι αντικατάστασης και στην ουσία ορφανεύουμε εμείς οι ίδιοι το μελίσσι μας

Συμβαίνει συχνά μελίσσια να σμηνουργούν το φθινόπωρο, όχι όμως γιατί το ορίζει το ένστικτο αλλά επειδή δεν έχουν χώρο. Αυτό το γεγονός μας οδηγεί να χωρίσουμε την σμηνουργία σε δύο κατηγορίες. Ενστίκτου για πολλαπλασιασμό και χώρου. Όταν λοιπόν συμβαίνει σμηνουργία την άνοιξη δεν μπορεί να είναι σίγουρος κάποιος ποιας κατηγορίας είναι. Είναι σημαντικό να κατανοήσει κανείς αυτή την διαφορά, αφού με τους κατάλληλους χειρισμούς η σμηνουργία της δεύτερης κατηγορίας προλαμβάνεται σχετικά εύκολα, ενώ αντιθέτως αν ένα μελίσσι έχει αποφασίσει να σμηνουργήσει για να πολλαπλασιαστεί η προσθήκη χώρου δεν μπορεί να βοηθήσει! Το μελίσσι εκείνη την στιγμή θέλει να διαιωνίσει το είδος του, όχι χώρο για να βάλει μέλι.

Τα βασιλικά κελιά σμηνουργίας συνήθως γίνονται στο άκρο των πλαισίων
Τα βασιλικά κελιά σμηνουργίας συνήθως γίνονται στο άκρο των πλαισίων

Πρέπει λοιπόν να γίνει κατανοητό ότι ένα μέρος των μελισσιών θα σμηνουργεί ανεξάρτητα από όλες τις ενέργειές μας και έτσι πρέπει να είναι. Στην περίπτωση αυτή μια καλή λύση είναι η δημιουργία παραφυάδων. Αν χαλάμε τα βασιλικά κελιά σε μια αποικία η οποία θέλει να αναπαραχθεί απλά την καταδικάζουμε να μείνει με την παλιά βασίλισσα και αυτό δεν ξέρω μακροπρόθεσμα αν μπορεί να έχει μεγάλο όφελος.

Με ένα σήκωμα της γονοφωλιάς μπορούμε να δούμε αν υπάρχουν βασιλικά κελιά
Με ένα σήκωμα της γονοφωλιάς μπορούμε να δούμε αν υπάρχουν βασιλικά κελιά

Όταν μια αποικία συνωστίζεται πάρα πολύ, ίσως είναι δύσκολο για τις εργάτριες να «οσμιστούν» την φερομόνη της βασίλισσας η οποία είναι υπεύθυνη για την συνοχή της κυψέλης. Αυτή η φερομόνη επιδρά πάνω σε πάρα πολλές συμπεριφορές μέσα στην κυψέλη. Για παράδειγμα αποτρέπει τις εργάτριες από το να γεννούν. Αν για κάποιον λόγο περιοριστεί η ένταση αυτής της φερομόνης μπορεί να αποτελέσει σήμα για ανέγερση νέων βασιλικών κελιών. Επίσης η απουσία κενών κελιών για να γεννήσει η βασίλισσα μπορεί να ωθήσει την αποικία σε σμηνουργία.

Το ψαλίδισμα των φτερών στην ουσία είναι μέθοδος διαχείρισης του σμήνους που θα βγει και όχι αποτροπής της σμηνουργίας
Το ψαλίδισμα των φτερών στην ουσία είναι μέθοδος διαχείρισης του σμήνους που θα βγει και όχι αποτροπής της σμηνουργίας

Καθώς ο πληθυσμός μεγαλώνει και ο διαθέσιμος χώρος για την ωοτοκία περιορίζεται σημαντικά η βασίλισσα θα γεννήσει γονιμοποιημένα αυγά σε κάποια ειδικά προετοιμασμένα κελιά ( κυπελίδια ή βαλανίδια όπως τα λένε κάποιοι ) τα οποία συνήθως φτιάχνουν οι εργάτριες ως προεκτάσεις σε κελιά που βρίσκονται στα άκρα των κηρηθρών, έτσι ώστε να υπάρχει χώρος για την απαιτούμενη επιμήκυνση. Πρέπει να γνωρίζει κάποιος όμως ότι σε οποιοδήποτε σημείο της κηρήθρας μπορεί να γίνει βασιλικό κελί. Αφού γεννηθεί το αυγό σε 8 μέρες αυτό θα καλυφθεί, γεγονός που συνήθως δίνει την αφορμή για να φύγει ο αφεσμός. Κατά κάποιο τρόπο είναι πιο ασφαλές για την εκκολαπτόμενη βασίλισσα και κατά συνέπεια για το σμήνος που μένει πίσω αφού σε σφραγισμένο κελί λίγα μπορεί να πάθει ( εκτός αν επέμβει ο άνθρωπος ).

{adinserter Meli_post}

Το σημάδεμα της βασίλισσας είναι μια μέθοδος που επιτρέπει στον μελισσοκόμο να έχει τον έλεγχο του μελισσοκομείου του. Γνωρίζει πάνω από όλα την ηλικία της βασίλισσας οπότε ξέρει... τι να περιμένει από αυτή την κυψέλη σε γενικές γραμμές
Το σημάδεμα της βασίλισσας είναι μια μέθοδος που επιτρέπει στον μελισσοκόμο να έχει τον έλεγχο του μελισσοκομείου του. Γνωρίζει πάνω από όλα την ηλικία της βασίλισσας οπότε ξέρει… τι να περιμένει από αυτή την κυψέλη σε γενικές γραμμές

Στην προετοιμασία της σμηνουργίας συμβαίνει μια σειρά από αλλαγές στην αποικία. Η βασίλισσα χάνει ένα σημαντικό μέρος από το βάρος της ( οι εργάτριες κάνουν δίαιτα στην βασίλισσα, της παρέχουν λιγότερη τροφή ) και έτσι αυτή μπορεί να πετάξει μέχρι το νέο της σπίτι. Επίσης η ωοτοκία της μειώνεται πολύ. Η πτήσεις περιορίζονται ασυνήθιστα για την εποχή και στην φωλιά παρατηρείται συνωστισμός αφού οι μέλισσες προσπαθούν να πάρουν όσο πιο πολύ απόθεμα τροφής μαζί τους. Ένας θόρυβος γίνεται αντιληπτός, ένα «τραγούδι» που είναι αισθητά διαφορετικό από τον συνήθη ήχο μιας κυψέλης. Στην σμηνουργία περίπου το 50-70% ( αυτό το ποσοστό μπορεί να διαφέρει σημαντικά κάποιες φορές ) των μελισσών μαζί με την βασίλισσα «εφορμούν» από την κυψέλη και η βασίλισσα κάθεται σε ένα σημείο ( κλαδί, θάμνο, φράχτη κτλ. ) σε κοντινή απόσταση. Οι εργάτριες που πετάν γύρω με χαρακτηριστικό τρόπο σε λίγο πηγαίνουν και σχηματίζουν μια μπάλα στο σημείο που πήγε η βασίλισσα. Από εκεί λοιπόν ξεκινάν ανιχνεύτριες μέλισσες για να βρούνε μια κατάλληλη τοποθεσία για μόνιμη φωλιά. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει από μερικά λεπτά ως και λίγες μέρες! Αφού βρεθεί η νέα φωλιά όλο το σμήνος πετάει μαζί και καταλήγει στον προορισμό. Μετά την σμηνουργία η παλιά κυψέλη μένει μόνο με το 30-50% του πληθυσμού και με μια βασίλισσα που πρέπει να εκκολαφθεί, να γονιμοποιηθεί και να αρχίσει να γεννά και πάλι. Κάποιες φορές ο αφεσμός περιμένει να εκκολαφθεί και μια νέα βασίλισσα η οποία πετά μαζί του ( μήπως όταν η βασίλισσα είναι πολύ πολύ γριά… ). Μπορούν να συμβούν δευτερεύοντες και τριτεύοντες αφεσμοί με όλο και πιο μικρό μέγεθος.

Η εικόνα δείχνει την κατανομή του μελισσιού μέσα στην κυψέλη πριν και μετά τον χειμώνα
Η εικόνα δείχνει την κατανομή του μελισσιού μέσα στην κυψέλη πριν και μετά τον χειμώνα. Το μελίσσι μετά τον χειμώνα σε κυψέλες που διαχειμάζουν σε δύο πατώματα καταλήγει στο πιο ζεστό σημείο, δηλαδή τον Β όροφο.

Όπως αναφέρθηκε πριν οι εργάτριες σχηματίζουν τα λεγόμενα κυπελίδια, δηλαδή διαμορφωμένα κελιά τα οποία προορίζονται για να γεννηθούν σε αυτά αυγά που θα εκτραφούν σε βασίλισσες. Αυτά είναι πολύ κοινά και δεν αποτελούν από μόνα τους σημάδι ότι υπάρχει σμηνουργία σε εξέλιξη. Μόνο αν γεννηθεί αυγό από την βασίλισσα μέσα σε αυτά οι εργάτριες τα συνεχίζουν ως βασιλικά κελιά. Για να μη υπάρχει σύγχυση με αυτά, η σμηνουργία θεωρείται ότι έχει ξεκινήσει όταν έχουν κατασκευαστεί πολλά βασιλικά κελιά στις άκρες του πλαισίου και έχουν μέσα τους αυγά ή λάβρες που οι εργάτριες ταΐζουν συστηματικά.

Ο κάτω όροφος στην αρχή της άνοιξης δεν κατοικείται, οι μέλισσες δύσκολα κατεβαίνουν κάτω, ειδικά η απόθεση του μελιού δεν γίνεται προς τα κάτω.
Ο κάτω όροφος στην αρχή της άνοιξης δεν κατοικείται, οι μέλισσες δύσκολα κατεβαίνουν κάτω, ειδικά η απόθεση του μελιού δεν γίνεται προς τα κάτω.

Βασιλικά κελιά όμως μπορούν να κατασκευαστούν και για λόγους πέραν από την σμηνουργία. Την άνοιξη είναι πολύ συνηθισμένο οι μέλισσες να αντικαθιστούν τις  ή ελαττωματικές βασίλισσες. Το πρόβλημα είναι πως μπορεί κάποιος να μπερδέψει αυτά τα κελιά και να τα καταστρέψει νομίζοντάς τα για κελιά σμηνουργίας. Αυτό είναι πραγματικά καταστροφή για την αποικία, την οποία στην ουσία ορφανεύει ο ίδιος! Βέβαια μπορεί κάποιος να ξεχωρίσει την αντικατάσταση αφού τότε γίνονται λίγα κελιά ενώ στην σμηνουργία πολλά! Επίσης πάντα πριν καταστραφεί οποιοδήποτε κελί βασιλικό, πρέπει να ελεγχθεί αν υπάρχουν αυγά ημέρας. Επίσης τα κελιά αντικατάστασης γίνονται συνήθως αν όχι στο μέσο του πλαισίου κάπου στην περίμετρο της περιοχής γόνου ( εκεί βρίσκονται τα πιο πολλά αυγά ) και όχι στα όρια των κηρηθρών όπως στην σμηνουργία. Εξαιρέσεις πάντα μπορεί να συμβούν, καλό είναι όμως να γνωρίζει κάποιος και να έχει τις πιθανότητες με το μέρος του.

Το σχέδιο δείνει σχηματικά την αντιστροφή των ορόφων στην αρχή της άνοιξης, βήμα που πρέπει να γίνει αφού το μελίσσι θα συνοστιστεί πάνω και δεν θα εκμεταλλευτεί πλήρως τον όροφο κάτω του
Το σχέδιο δείνει σχηματικά την αντιστροφή των ορόφων στην αρχή της άνοιξης, βήμα που πρέπει να γίνει αφού το μελίσσι θα συνοστιστεί πάνω και δεν θα εκμεταλλευτεί πλήρως τον όροφο κάτω του

Η αποτροπή της σμηνουργίας περιλαμβάνει ενέργειες οι οποίες πρέπει να ξεκινήσουν αρκετά πριν την αναμενόμενη περίοδο. Υπάρχουν πολλές τακτικές που εφαρμόζονται από τους μελισσοκόμους για την αποτροπή της σμηνουργίας. Όλες οι πρακτικές προϋποθέτουν συχνή επιθεώρηση των κυψελών.

  • Η παροχή επαρκούς χώρου στην γονοφωλιά για να μη μπλοκαριστεί η γέννα της βασίλισσας και η παροχή χώρου για να επεκταθεί ο πληθυσμός είναι μια απλή και εύκολη τεχνική.
  • Όσα μελίσσια διαχειμάζουν με δύο πατώματα ( χωρίς να είναι πραγματικά 20άρια τα μελίσσια ) συνήθως οι μέλισσες κινούνται προς το πάνω μέρος προς το τέλος του χειμώνα.  Αυτό συμβαίνει γιατί εκεί είναι πιο ζεστά. Όμως καθώς η άνοιξη έρχεται υπάρχει πάρα πολύ χώρος ( αχρησιμοποίητος ) κάτω από τις μέλισσες. Πολύ συχνά οι μέλισσες δεν έχουν διάθεση να κατευθυνθούν προς τα κάτω και καθώς ο πληθυσμός αυξάνει συνωστίζονται πάνω. Τα αποθέματα μελιού επίσης δεν τα τοποθετούν κάτω από τον γόνο. Όταν λοιπόν στην πρώτη επιθεώρηση παρατηρηθεί κάτι τέτοιο υπάρχει η απλή λύση της αντιστροφής των ορόφων, αν οι πάτοι είναι κινητοί. Αν όχι η διαδικασία προφανώς δυσκολεύει σημαντικά. Έτσι οι μέλισσες μπορούν πολύ πιο εύκολα να κινηθούν προς τα πάνω αποσυμφορίζοντας την γονοφωλιά. Οι μέλισσες προτιμούν να υπάρχει κενός χώρος πάνω από αυτές για την τοποθέτηση πλεονάσματος.
  • Η εξίσωση δύναμης επίσης μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο. Οι αποικίες βγαίνουν από τον χειμώνα σε διαφορετικά μεγέθη και δυναμικότητα. Όταν δείχνουν σημάδια υπερπληθυσμού τόσο σε ενήλικες μέλισσες όσο και σε εκκολαπτόμενες, μπορεί να μεταφερθεί γόνος από τα δυνατά μελίσσια σε εκείνα που αδυνάτισαν πιο πολύ κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Έτσι δυναμώνουν τα μικρά αλλά και αποσυμφορίζονται τα μεγαλύτερα αφού ένα πλαίσιο γόνου δίνει μέλισσες οι οποίες θέλουν 2-3 πλαίσια για να κατοικήσουν. Αν δοθεί στο δυνατό και ένα φύλο κηρήθρας τότε και οι εργάτριες θα αποκτήσουν δουλειά και η βασίλισσα σε λίγο θα έχει ένα νέο πλαίσιο να γεννήσει. Τα μικρά μελίσσια με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουν να γίνουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό παραγωγικά.
  • Η δημιουργία νέων μελισσιών επίσης μπορεί να βοηθήσει στην κατεύθυνση της αποσυμφόρησης. Στην ουσία αν από ένα πολύ δυνατό μελίσσι φτιάξουμε μια παραφυάδα πρόκειται μεν για έναν τεχνητό αφεσμό αλλά η ουσία παραμένει, καταλαγιάζει την επιθυμία για σμηνουργία. Η τακτική αυτή ακολουθείται πιο συχνά από τους επαγγελματίες μελισσοκόμους οι οποίοι δεν έχουν την δυνατότητα συνέχεια να ελέγχουν για βασιλικά κελιά και να τα καταστρέφουν η να εφαρμόζουν άλλες χρονοβόρες διαδικασίες. Η ιδέα είναι απλή, 2-4 πλαίσια με πληθυσμό, γόνο και προμήθειες απομακρύνονται από τις πολύ δυνατές κυψέλες και δημιουργούν μια νέα αποικία. Με αυτό τον τρόπο αποκτούνται και νεαρές βασίλισσες.
  • Η αλλαγή της βασίλισσας στην ουσία ελαχιστοποιεί την πιθανότητα σμηνουργίας. Οι νεαρές βασίλισσες εκπέμπουν ισχυρές φερομόνες και κρατούν την συνοχή του σμήνους. Καλό είναι τα σμήνη να μπαίνουν στις κύριες ανθοφορίες με νέες βασίλισσες αφού αυτές θα εγγυηθούν μια πολύ αποτελεσματική γέννα όταν θα χρειάζεται ο πληθυσμός. Η αντικατάσταση της βασίλισσας 4-6 βδομάδες πριν την κύρια ανθοφορία είναι επιθυμητή για το καλύτερο αποτέλεσμα, στην πράξη όμως όσο πιο νωρίς είναι τόσο δυσκολότερο είναι να έχει κανείς διαθέσιμες βασίλισσες. Είναι πιο εύκολο αυτό να γίνει το καλοκαίρι.
  • Το ψαλίδισμα των φτερών επίσης μπορεί να αποτελέσει έναν τρόπο ελέγχου της σμηνουργίας. Από την στιγμή που η παλιά βασίλισσα είναι αυτή που φεύγει το ψαλίδισμα των φτερών δεν της επιτρέπει να φύγει μαζί με τον αφεσμό. Είναι ανίκανη να πετάξει. Ο πληθυσμός που έφυγε θα επιστρέψει στην κυψέλη. Δεν είναι βέβαιο ότι η βασίλισσα μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια θα καταφέρει να μπει πάλι στην κυψέλη. Μπορεί να πέσει κάπου εκεί πολύ κοντά και χαμηλά. Τότε ο πληθυσμός θα σχηματίσει μπάλα σε αυτό το σημείο το οποίο είναι και πολύ εύκολο να πιαστεί και να μπει σε κυψέλη. Στην ουσία το κόψιμο του φτερού δεν έχει σχέση με την αποτροπή σμηνουργίας αλλά με την ευκολότερη διαχείρισή της αφού γίνει. Αφού πιαστεί ο αφεσμός πρέπει να μπει σε νέα κυψέλη και όχι στην παλιά του.
  • Ο ήλιος μπορεί να παίξει έναν ρόλο όχι άμεσο, αλλά υπαρκτό. Τις κυψέλες πρέπει να τις βλέπει ο ήλιος και γενικώς να είναι σε σημείο με την μεγαλύτερη δυνατή διάρκεια φωτός αλλά όταν ο καιρός ζεστάνει πολύ οι κυψέλες ζεσταίνονται πολύ από την άμεση ηλιακή ακτινοβολία συντελώντας στην δημιουργία ενός θερμού κλίματος στο εσωτερικό της κυψέλης που δεν αρέσει στις μέλισσες. Ο παράγοντας αυτός μπορεί να δράσει συνδυαστικά και να βοηθήσει την εκδήλωση σμηνουργίας. Μέτρα που μπορεί να λάβει ο μελισσοκόμος είναι η σκίαση των κυψελών, η επιλογή άσπρου χρώματος ή κάποιου άλλου ανοιχτού και η τοποθέτηση των εισόδων προς την ανατολή του ήλιου.
  • Ο εξαερισμός της κυψέλης επίσης παίζει ρόλο στην δημιουργία ευχάριστου κλίματος για τις μέλισσες. Ο επαρκής αερισμός είναι σίγουρα ένα καλό προληπτικό βοήθημα προς την αποφυγή της σμηνουργίας. Οι χειμερινές είσοδοι πρέπει να απομακρύνονται νωρίς την άνοιξη ή τουλάχιστον να δίνεται κάθε στιγμή το κατάλληλο μέγεθος. Ο αεριζόμενος πάτος μπορεί να βοηθήσει πολύ στον αερισμό της κυψέλης.


Τα σμήνη όταν φεύγουν μερικές φορές καταλήγουν σε μέρη… που δύκολα περιμένει κάποιος να δει!

Συμπερασματικά, η αποτροπή της σμηνουργίας μπορεί σε κάποιο βαθμό να γίνει λαμβάνοντας προληπτικά και αρκετό καιρό πριν συνδυαστικά τα μέτρα που αναφέρθηκαν. Αν ένα μελίσσι έχει λόγους για να σμηνουργήσει ( παλιά βασίλισσα που δεν έχει ισχυρή φερομόνη ή η γέννα της δεν είναι αποδοτική ) τότε τα μέτρα της καταστολής είναι περιττά. Η παλιά βασίλισσα δεν μπορεί να γεννήσει στον υπάρχον χώρο, θα γεννήσει και σε επιπλέον πάτωμα που θα της δώσουμε ή θα το καλύψει και αυτό με την ανίσχυρη φερομόνη της ? Αν η βασίλισσα είναι νέα και ισχυρή τότε απλά έχουν βοηθητικό αποτέλεσμα οι μέθοδοι για την αποσυμφόρηση. Οι βασίλισσες στο μελισσοκομείο πρέπει να είναι κάτω των 2 ετών για να έχει νόημα η λήψη προληπτικών μέτρων και για να είμαστε σίγουροι για αυτό μόνο το σημάδεμα της βασίλισσας με το κατάλληλο χρώμα μπορεί να δώσει σιγουριά. Είναι μια διαδικασία δύσκολη, χρονοβόρα ή σχεδόν αδύνατη για κάποιον που θέλει ξαφνικά να μαρκάρει όλες τις βασίλισσες του μελισσοκομείου. Αν όμως αρχίσει σταδιακά σε κάθε νέο μελίσσι – παραφυάδα που φτιάχνει ( είναι εύκολο σε μικρά μελίσσια ) και σημαδεύει τις βασίλισσες με το κατάλληλο χρώμα σε 2-3 χρόνια θα έχει όλες τις βασίλισσες σημαδεμένες και ο φόρτος εργασίας θα περιορίζεται μόνο σε μερικά λεπτά κάθε φορά που φτιάχνει παραφυάδα, δηλαδή στην πράξη δεν θέλει τόσο χρόνο όσο αρχικά φαίνεται. Τα μελίσσια που ενδεχομένως θα πιάσει και δεν είναι δικά του μπορεί να τα σημαδέψει με ένα χρώμα άσχετο και σταθερό κάθε φορά έτσι ώστε να ξέρει πως είναι βασίλισσα από σμηνουργία. Όταν αυτή αντικατασταθεί με φυσικό τρόπο από τις μέλισσες την σημαδεύει με το χρώμα του τρέχοντος έτους. Με αυτό τον τρόπο ο μελισσοκόμος ξέρει ακριβώς τι να περιμένει από το κάθε μελίσσι του.

Μετά από όσα ειπώθηκαν σε αυτό το άρθρο απαντήθηκαν κάποια ερωτήματα όσον αφορά την σμηνουργία και την αποτροπή της. Ένα ερώτημα όμως γεννιέται και δεν μπορεί να απαντηθεί με σιγουριά.

Στην κυψέλη υπάρχει μοναρχία ή δημοκρατία ?

{adinserter Meli_post}

Comments are closed.